Yên Định là vùng đất có bề dày lịch sử, giàu truyền thống, yêu nước và cách mạng, có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; những năm đầu thế kỷ XX, cùng với cả nước, cả tỉnh, phong trào yêu nước chống thực dân Pháp diễn ra sôi nổi, mạnh mẽ trên khắp địa bàn huyện. Cuối năm 1927, Hội đọc sách báo được thành lập ở thôn Ngọc Vực (xã Yên Thịnh), cuối năm 1928 Hội đọc sách báo thôn Phù Hưng (xã Yên Thái) được thành lập, do ông Lê Phổ Thông làm Hội trưởng. Hội đọc sách báo đứng về phía dân nghèo để đấu tranh giành lại quyền lợi kinh tế, chống áp bức bóc lột. Bên cạnh đó các hội như: Hội bạn nghèo, Hội bạn điền, Hội đồng tuế, Hội đá bóng,… được thành lập để tổ chức các cuộc vận động bài trừ mê tín, đấu tranh chống bọn tổng lý, đòi bãi bỏ tục lệ đóng góp bất công.

  Chi bộ Đảng đầu tiên, tiền thân của Đảng bộ huyện Yên Định ngày nay.

        Ngay sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời (ngày 03/02/1930), để đáp ứng yêu cầu lãnh đạo phong trào cách mạng trên toàn quốc, Trung ương quyết định phát triển hệ thống tổ chức đảng ở các địa phương. Ngày 29/7/1930 Đảng bộ tỉnh Thanh Hoá được thành lập và đến ngày 10/6/1938 được sự chỉ đạo của Tỉnh ủy, Chi bộ Đảng cộng sản đầu tiên của huyện Yên Định được thành lập tại làng Ngọc Vực xã Yên Thịnh (tiền thân của Đảng bộ huyện ngày nay). Ngay từ khi mới ra đời, vận dụng sáng tạo đường lối của Đảng, sự chỉ đạo của Tỉnh ủy với phương châm Kiên quyết về chiến lược, mềm dẻo, linh hoạt trong sách lược, khi thời cơ cách mạng đến đã lãnh đạo nhân dân trong huyện vùng lên khởi nghĩa giành chính quyền, phong trào đấu tranh chống đế quốc và tay sai của nhân dân trong huyện ngày càng dâng cao, phát triển mạnh cả về chiều rộng và chiều sâu và đạt nhiều kết quả tích cực, quan trọng.

Chi bộ Đảng đã trực tiếp lãnh đạo các cuộc đấu tranh đòi quyền dân sinh, dân chủ và lãnh đạo cách mạng thời kỳ 1941 - 1945, chuẩn bị lực lượng cho tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Thắng lợi của cách mạng tháng 8/1945 ở Yên Định là kết quả của sự phát triển cách mạng từ khi chi bộ Đảng ra đời, thắng lợi đó đã góp phần vào thắng lợi chung của cả nước, đưa dân tộc Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới – Kỷ nguyên Nước nhà được độc lập, nhân dân ta được tự do và dẫn đến sự ra đời của Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông - Nam Á vào ngày ngày 2/9/1945.

Dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng và Tỉnh ủy Thanh Hoá, Đảng bộ huyện đã phát huy truyền thống đoàn kết, vận dụng sáng tạo các các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào thực tiễn địa phương và đã giành được thắng lợi vẻ vang. Trong mỗi giai đoạn lịch sử, chủ nghĩa anh hùng cách mạng đều được khơi dậy và càng làm sáng ngời thêm vai trò lãnh đạo của Đảng bộ trên tất cả các lĩnh vực của đời sống kinh tế, chính trị, xã hội. Trong đó, nổi bật là: phong trào hợp tác hoá và phát triển nông nghiệp vào những năm 1960; tại các cơ sở trong huyện đã xuất hiện nhiều điển hình tiên tiến, như: HTX Phú Thọ (Định Tăng), Thuý Đại (Yên Lộc), Duyên Lộc (Định Hải), HTX Yên Trường v.v.. Trong đó, hợp tác xã Yên Trường là tiêu biểu của phong trào thâm canh, tăng năng xuất, phát triển cây công nghiệp, làm thủy lợi...

Đồng thời, với quá trình đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, Đảng bộ và nhân dân Yên Định đã đóng góp to lớp về sức người và sức của cho kháng chiến, hoàn thành suất sắc nhiệm vụ của hậu phương đối với tiền tuyến.

Trong kháng chiến chống Pháp, Yên Định là hậu phương trực tiếp của chiến trường Tây Bắc, Thượng Lào và Điện Biên Phủ, là nơi in ấn, cất giữ tài liệu, các kho hậu cần cung cấp cho mặt trận, nơi tập kết của các đoàn quân chủ lực. Huyện đã huy động 4.000 lượt người vào bộ đội, hơn 10.000 người tham gia lực lượng du kích và dân quân tự vệ, 55.000 lượt người đi dân công hoả tuyến, đóng góp 22.652 tấn thóc thuế nông nghiệp và nhiều tài sản khác. Trong đó đã có nhiều người anh dũng hi sinh hoặc để lại một phần xương máu ở chiến trường. Góp phần cùng cả nước làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu chấn động địa cầu.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Yên Định là nơi luyện quân, an dưỡng của các đơn vị quân chủ lực và sơ tán các cơ quan tỉnh. Chỉ tính từ năm 1965 đến năm 1975, trong 10 năm đó, Đảng bộ Yên Định đã lãnh đạo nhân dân trong huyện hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hoá - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh, hoàn thành nhiệm vụ chi viện cho tiền tuyến... Toàn huyện đã huy động 10.000 lượt người lên đường nhập ngũ, hơn 2.000 thanh niên xung phong và dân công hỏa tuyến; đóng góp cho nhà nước trên 60.000 tấn lương thực, gần 10.000 tấn thực phẩm các loại. Với sức mạnh truyền thống, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Yên Định đã làm tròn nghĩa vụ của hậu phương đối với tiền tuyến và có những đóng góp xứng đáng cùng quân dân cả nước “đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào”, thu non sông về một mối.

Ghi nhận những đóng góp to lớn của Đảng bộ, quân và dân huyện Yên Định, huyện chúng ta vinh dự được đón Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm năm 1961, Bác đã dành những lời khen ngợi HTX Yên Trường là một điển hình trong sản xuất nông nghiệp của tỉnh Thanh Hoá; Tháng 4 năm 1963 đồng chí Lê Duẩn, Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng về thăm xã Yên Thái và tháng 12/1969, Thủ tướng Phạm Văn Đồng về thăm Đảng bộ và nhân dân huyện Yên Định và xã Yên Trường. Các đồng chí lãnh đạo của Đảng, Nhà nước khen ngợi thành tích của Đảng bộ và nhân dân Yên Định trong lao động sản xuất và chiến đấu, nhất là trong phong trào hợp tác hóa và phát triển nông nghiệp. Nhiều tập thể, cá nhân được Đảng, nhà nước phong tặng, tặng thưởng, công nhận các danh hiệu cao quý. Trong 2 cuộc kháng chiến, toàn huyện có 3.139 người con anh dũng hy sinh, 3.203 người để một phần xương máu lại chiến trường, 261 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng, 7 Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân và anh hùng lao động, 132 gia đình, cá nhân và 3 xã được tặng bằng có công với nước (Yên Thịnh, Yên Thái và Yên Giang); Đảng bộ, nhân dân và lực lượng vũ trang huyện Yên Định cùng với 5 xã (Định Tân, Định Tiến, Định Công, Yên Trường và Quý Lộc) vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Những phần thưởng cao quý và niềm vinh dự lớn lao đó mãi mãi là niềm tự hào, là nguồn lực tinh thần to lớn cổ vũ Đảng bộ, nhân dân huyện ta bước vào thực hiện nhiệm vụ trong giai đoạn cách mạng mới.

Bước vào thời kỳ đổi mới, cùng với triển khai thực hiện sáng tạo chủ trương của Đảng, khẳng định hộ nông dân là đơn vị kinh tế tự chủ, đẩy mạnh giao đất, giao rừng, xác lập các quyền của người sử dụng đất, tạo ra động lực mới thúc đẩy kinh tế nông nghiệp, nông thôn phát triển; Đảng bộ đã tập trung lãnh đạo đổi mới tư duy kinh tế, từng bước xoá bỏ cơ chế quản lý tập trung quan liêu, bao cấp, kiên quyết thực hiện chủ trương sắp xếp, đổi mới, cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước, quan tâm xây dựng môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng, hấp dẫn, khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh; thu hút mạnh mẽ các nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư vào địa bàn huyện.

Dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng bộ, việc vận dụng và ban hành những cơ chế, chính sách phù hợp, khơi dậy được tiềm năng lao động sáng tạo trong nhân dân, sau 35 năm tiến hành đổi mới, đến nay kinh tế - xã hội của huyện đã đạt kết quả toàn diện trên tất cả các lĩnh vực: Tăng trưởng giá trị sản xuất năm 2020 đạt 18,70%, cao thứ 3 toàn tỉnh. Cơ cấu giá trị sản xuất chuyển dịch theo hướng tích cực. Thu nhập bình quân đầu người ước đạt 47,85 triệu đồng. Sản xuất nông, lâm, thủy sản có bước phát triển khá; sản xuất công nghiệp phát triển mạnh, dịch vụ phát triển khởi sắc trên nhiều lĩnh vực. Môi trường đầu tư kinh doanh được cải thiện, hoạt động xúc tiến đầu tư được đẩy mạnh; đã khởi công và hoàn thành một số dự án quy mô lớn, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới đạt kết quả cao, năm 2016 huyện ta được công nhận huyện đạt chuẩn nông thôn mới đầu tiên ở khu vực Bắc trung bộ, đến năm 2017 có 100% xã đạt chuẩn nông thôn mới, năm 2020 có 2 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, năm 2021 có 1 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Văn hóa - xã hội tiếp tục có chuyển biến tiến bộ; giáo dục mũi nhọn đạt kết quả cao, luôn nằm trong tốp đầu của tỉnh; đã tổ chức nhiều sự kiện văn hóa lớn để lại ấn tượng tốt đẹp, có sức lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội; an sinh xã hội được đảm bảo, đời sống nhân dân được nâng lên. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh được bảo đảm, giữ vững ổn định, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội.

Cùng với phát triển kinh tế, Đảng bộ luôn quan tâm chỉ đạo thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng Đảng. Trước diễn biến phức tạp của tình hình thế giới và yêu cầu đổi mới đất nước, Đảng bộ luôn coi trọng giáo dục chính trị tư tưởng, kiên quyết đấu tranh với những luận điệu sai trái của các thế lực thù địch, làm cho mỗi cán bộ, đảng viên luôn giữ vững lập trường chính trị, tuyệt đối tin tưởng vào đường lối đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo. Quan tâm nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện của các cấp uỷ Đảng, nhất là vai trò của tổ chức Đảng ở cơ sở trong lãnh đạo phát triển kinh tế - xã hội. Bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ trong mọi hoạt động của tổ chức Đảng; tạo động lực khuyến khích cán bộ, đảng viên không ngừng phấn đấu học tập nâng cao trình độ lý luận, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, đề cao trách nhiệm trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao. Việc sắp xếp tổ chức bộ máy được triển khai thực hiện nghiêm túc, sáng tạo, đạt nhiều kết quả quan trọng, là một trong số các huyện đi đầu trong thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, Nghị quyết số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Nghị quyết số 37-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa XII) về sáp nhập thôn, sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã.

Có được những thành tựu quan trọng và rất đáng tự hào nêu trên là do các cấp uỷ, chính quyền trong huyện, mà trước hết là Ban Chấp hành Đảng bộ huyện đã lựa chọn đúng những vấn đề trọng tâm, trọng điểm trong từng thời kỳ và các khâu đột phá để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo. Làm tốt công tác xây dựng Đảng, trọng tâm là công tác chính trị tư tưởng, công tác cán bộ, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Xây dựng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên có đủ bản lĩnh chính trị, phẩm chất, trí tuệ, năng lực thực tiễn và uy tín trong Đảng, trong xã hội. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của chính quyền, nhạy bén, kiên quyết, linh hoạt, sáng tạo, bám sát thực tiễn kịp thời đề ra các giải pháp phù hợp với tình hình. Giữ vững sự đoàn kết, mở rộng dân chủ đi đôi với tăng cường kỷ luật, kỷ cương. Bên cạnh đó, là chủ động phát huy truyền thống cách mạng, khơi dậy các tiềm năng, thế mạnh, kết hợp với tranh thủ tối đa các nguồn lực bên ngoài để xây dựng, phát triển quê hương. Coi trọng, phát huy vai trò và tính tích cực, chủ động, sáng tạo của MTTQ và các đoàn thể nhân dân trong tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Đặc biệt có sự nỗ lực phấn đấu lao động cần cù sáng tạo, không ngại khó khăn, gian khổ, không quản hy sinh của nhân dân, đảng viên, cán bộ trong huyện.

Đảng bộ và nhân dân huyện Yên Định quyết tâm thi đua thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ, mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện nhiệm kỳ 2020 – 2025 đã đề ra.

       Nhìn lại chặng đường vẻ vang 85 năm qua từ khi chi bộ đảng cộng sản đầu tiên tiền thân của đảng bộ Huyện ngày nay thành lập dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, của Tỉnh ủy, Đảng bộ và dân Yên Định đã đoàn kết một lòng, nỗ lực phấn đấu, vượt qua mọi khó khăn, thử thách, giành được những thành tựu quan trọng và tương đối toàn diện trên tất cả các lĩnh vực. Đứng ở thời điểm này nhìn lại, dẫu còn khó khăn, thách thức nhưng mỗi chúng ta có quyền tự hào về những thành tựu mà Đảng bộ, chính quyền, nhân dân trong huyện đã nỗ lực đạt được trong những năm qua. Những thành tựu đó đã và đang tạo ra thời cơ, vận hội mới; mở ra tương lai tốt đẹp cho huyện ta trong năm 2023 và những năm tiếp theo trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Nguồn: Ban Tuyên Giáo huyện Ủy